Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Political.
Ο κόσμος μετά τον κορονοϊό δεν θα είναι ίδιος. Οφείλουμε να εξετάσουμε σε βάθος τι έχει αλλάξει η πανδημία και πώς αυτές οι αλλαγές θα συμμετάσχουν στην ανάκαμψη. Οι βασικές ενότητες πρέπει να καλύπτουν την οικονομική ανισότητα, την τεχνολογία, τη δημόσια υγεία και το περιβάλλον.
Το τεράστιο ανθρώπινο κόστος της πανδημίας υπολογίζεται όχι μόνο με τις χαμένες ζωές των συνανθρώπων μας αλλά και τις χαμένες γενιές που δεν είναι εύκολο να ανακάμψουν είτε ψυχολογικά είτε παραγωγικά. Σε εμάς μένει να δούμε πώς θα «χτίσουμε καλύτερα» (build back better) για να μην κάνουμε απλώς τη ζωή μας χειρότερη.
Το μεγαλύτερο κεφάλαιο στην ανάπτυξη δεν είναι μόνο οι απαιτούμενες θεσμικές αλλαγές σε Eυρωπαϊκό επίπεδο αλλά η ανθρωποκεντρική προσέγγιση των νέων ανθρώπων που πρέπει να στελεχώσουν την Ευρώπη του αύριο. Η απερχόμενη γενιά απέδειξε ότι η γραφειοκρατία βρίσκεται μέσα στο DNA της, προερχόμενη κυρίως από μια μεταπολεμική κουλτούρα. Η έλλειψη πολιτικής οξυδέρκειας και η προσκόλληση σε μονεταριστικά μοντέλα αποδυνάμωσαν τις προηγούμενες γενιές στέλνοντάς τες να συμμετέχουν σε μια παρακμάζουσα οικονομία χωρίς αρχή, μέση και τέλος και, φυσικά, χωρίς καινοτομία.
Πριν από είκοσι χρόνια, κανείς δεν είχε προβλέψει την εκρηκτική τεχνολογική εξέλιξη και την αλλαγή των μοντέλων παραγωγής και κατανάλωσης. Οι περισσότεροι χειροκροτούσαν την είσοδο της Κίνας στην παγκόσμια οικονομία, αναμένοντας ταυτόχρονα τον μετασχηματισμό του πολιτειακού της μοντέλου.
Τελικά, σε όλες τις προβλέψεις έπεσαν έξω. Η παγκοσμιοποίηση απέτυχε και το μοντέλο της μεταφοράς της παραγωγής σε χώρες φθηνών εργατικών αποτέλεσε μπούμερανγκ στις οικονομίες της Δύσης.
Ξαφνικά, μια οποιαδήποτε διαταραχή παγώνει το παγκόσμιο εμπόριο. Το ευρώ, στο ίδιο μήκος κύματος, με πολλές προσδοκίες ως σταθερού παράγοντα εξισορρόπησης και σε απόλυτη εναρμόνιση με το δολάριο, απέτυχε λόγω του γερμανικού ηγεμονισμού, των λανθασμένων πολιτικών αλλά κυρίως λόγω της τεράστιας σε μέγεθος αποβιομηχανοποίησης της Ευρώπης. Η συνέχεια είναι πολύ πρόσφατη για να την ξεχάσουμε.
Η πρώτη μεγάλη διαταραχή (Covid-19) βρήκε μια Ευρώπη χωρίς υγειονομικές μάσκες, χωρίς πρώτες ύλες, χωρίς παραγωγή και, κυρίως, χωρίς καινοτομία. Η διείσδυση της τεχνολογίας και το mobility εδραίωσαν κολοσσούς της Ασίας σε ουσιώδεις υποδομές των τηλεπικοινωνιών και όχι μόνο. Τα τεράστια κονδύλια της Ευρωπαϊκής Ένωσης που επενδύθηκαν στον χώρο της καινοτομίας έγιναν αντικείμενο εξαγορών από τρίτες χώρες. Το ίδιο συνέβη και με τις εφοδιαστικές αλυσίδες. Η τεράστια διαταραχή οδήγησε σε απόλυτη εξάρτηση από τα μεγάλα ναυτιλιακά δίκτυα.
Το σημερινό αποτέλεσμα είναι η εκρηκτική άνοδος των ναύλων που ωθούν τα ευρωπαϊκά προϊόντα σε μείωση της ανταγωνιστικότητάς τους. Ενώ από την άλλη πλευρά οι εισαγωγές εκτοξεύουν το κόστος των προϊόντων δημιουργώντας επικίνδυνες πληθωριστικές τάσεις. Η Ευρώπη πλέον βρίσκεται με την πλάτη στον τοίχο.
Οι πολιτικαντισμοί και οι κωλοτούμπες (βλέπε Σόιμπλε) δεν φτάνουν για να αλλάξουν την πορεία. Χρειάζεται κοινό όραμα που πιθανόν θα μπορούσε να είναι το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Αρκεί να αποτελέσει θεμέλιο ενός νέου οικονομικού μοντέλου με ρεαλισμό και εφαρμοστικότητα.
Νίκος Ροδόπουλος