(Το παρών άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Ναυτεμπορική)
του Νίκου Ροδόπουλου
«Το μετέωρο βήμα του πελαργού», θα μπορούσε να χαρακτηριστεί η σημερινή κατάσταση στις παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες. Η Ελλάδα, ως κεντρικός κρίκος μιας θαλάσσιας αλυσίδας εμπορευματικών ροών, με στόχο τις αγορές της Ευρώπης, δεν μπόρεσε ακόμα να εκμεταλλευθεί τη γεωστρατηγική θέση της, άλλες φορές πετώντας τις αναδυόμενες ευκαιρίες στα σκουπίδια και άλλες γιατί εξωγενείς παράγοντες προλαβαίνουν το επόμενο βήμα. Ήδη μετράμε 10 χρόνια βαθιάς οικονομικής κρίσης, 2 χρόνια δυστοπίας λόγω πανδημίας και πρόσφατα μιας παγκόσμιας – ναι, παγκόσμιας – πολεμικής σύρραξης.
ΗΠΑ, Κίνα και Ρωσία με τη «φιλική» συμμετοχή της Ευρώπης, διαγκωνίζονται για την επικυριαρχία στις παγκόσμιες αγορές, τις εφοδιαστικές αλυσίδες και τις πηγές ενέργειας. Οι αντιδράσεις με οικονομικές κυρώσεις χωρίς ουσιαστικό αντίκρισμα, οι απειλές χωρίς νόημα και η σιωπηλή αποδοχή αυταρχικών εξουσιών, βλέπε Ουγγαρία, οδηγούν στη δημιουργία ενός νέου παγκόσμιου – και επικίνδυνου – γεωπολιτικού χάρτη.
Στην πρόσφατη – ψηφιακή – συνάντηση Ευρώπης και Κίνας υπήρξε ένα αδιέξοδο γεμάτο αστική ευγένεια. Ο πρόεδρος Xi ζήτησε περισσότερη φιλελευθεροποίηση(!) – ή τουλάχιστον όση υπήρχε μέχρι σήμερα – στις εμπορικές σχέσεις Κίνας και Ε.Ε. Από την άλλη πλευρά του λόφου, η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκή Επιτροπής, κα Φον Ντερ Λάιεν, παρέμεινε σε μια προσέγγιση χωρίς ξεκάθαρο λόγο και στόχο. Όλα αυτά συγκλίνουν στην άποψη ότι δεν μπορεί να υπάρξει – τουλάχιστον στο άμεσο μέλλον -σοβαρή αναπροσαρμογή και επαναπροσδιορισμός των σχέσεων Ε.Ε. και Κίνας.
Ανεξάρτητα των αποτελεσμάτων του οικονομικού αλλά και του πραγματικού πολέμου, η Ελλάδα παραμένει κεντρικός βρόγχος στον άξονα των παγκόσμιων εμπορευματικών ροών. Παρ’ όλες τις διαταραχές στις εφοδιαστικές αλυσίδες, οι κοινωνίες – και οι οικονομίες – στην Ευρώπη θα συνεχίσουν να προμηθεύονται τις πρώτες ύλες, τα ανταλλακτικά και τα καταναλωτικά αγαθά από την Ασία με επίκεντρο την Κίνα. Τα όποια αφηγήματα για «στρατηγική επάρκεια», «περιφερειακή παραγωγή» ή ακόμα και επαναπατρισμό της βιομηχανίας, παραμένουν κείμενα πολιτικής (policy papers) με κεντρικούς ενδιαφερόμενους την ακαδημαϊκή κοινότητα.
Στα θετικά του σήμερα καταγράφεται η υπογραφή της σύμβα σης του Θριασίου Ι. Μια πολύπαθη και πολυετή προσπάθεια για τη δημιουργία του πρώτου εμπορευματικού κέντρου (Logistics Hub) εθνικής εμβέλειας της Ελλάδας. Με προοπτική ανάπτυξης ενός σύγχρονου κέντρου logistics, με προστιθέμενη αξία την ελαφρά μεταποίηση και ταυτόχρονα με μεγάλη αποθηκευτική ισχύ, θα αλλάξει, θετικά, την εθνική οικονομία. Το σοβαρό μειονέκτημα, λόγω συγκυριών, είναι η μεγάλη αύξηση του κατασκευαστικού κόστους, έχοντας το τελευταίο διάστημα καταγράψει μια αύξηση κόστους υλικών μεγαλύτερη του 20%. Το τελικό ζητούμενο είναι εάν οι επενδυτές του Θριασίου Ι, θα μπορέσουν να προσφέρουν υπηρεσίες logistics σε διεθνές ανταγωνιστικό κόστος. Η εξέλιξη των επόμενων χρόνων θα δείξει την πορεία της αγοράς των logistics σε επίπεδο κόστους παρεχόμενων υπηρεσιών.
Από την άλλη πλευρά, η εμμονή στο στρατόπεδο του Γκόνου ως το δεύτερο εμπορευματικό κέντρο εθνικής εμβέλειας, δείχνει ότι δεν έχει γίνει ενδελεχής μελέτη των προοπτικών των Βαλκανίων και της γειτνιάζουσας Ν.Α. Ευρώπης. Γιατί χωρίς ισχυρά, σταθερά, παραγωγικά Βαλκάνια και Ν.Α. Ευρώπη, η εσωτερική αγορά των Logistics της Β.Ε. θα δεχτεί σημαντικό πλήγμα. Αυτό φάνηκε από τα όσα ειπώθηκαν και στο 1ο Multimodal Trans[Ports] and Maritime Logistics Summit που έγινε στις 6/4/22, σημειώνοντας ότι η αγορά των logistics στη Βόρεια Ελλάδα έχει ήδη βρει λύσεις (μην μπορώντας να περιμένει) με επενδύσεις στην περιοχή του Καλοχωρίου, ενώ ταυτόχρονα η Σίνδος διαθέτει – ακόμα – χώρους για να καλυφθούν οι όποιες ανάγκες.
Στα αρνητικά κατατάσσεται το κόστος καυσίμων, που με τη σειρά του εκτοξεύει το αντίστοιχο μεταφορικό κόστος. Η περίφημη ανανέωση του στόλου οχημάτων μεταφορών εγκλωβίζεται στην μη ύπαρξη ορθολογικά πληρωμένης υπηρεσίας. Υπάρχει σημαντικός κίνδυνος να δούμε στο εγγύς μέλλον εκτόξευση του κόστους οδικών μεταφορών παρόμοια με αυτή που συνέβη – και συνεχίζει να συμβαίνει – με τα θαλάσσια ναύλα.
Η προσέλκυση περισσότερων διεθνών εμπορευματικών ροών, με τον ταυτόχρονο εξορθολογισμό του κόστους, θα μπορέσει να δημιουργήσει επιπρόσθετες προσδοκίες και προοπτικές. Η εξωστρέφεια που απουσιάζει από τους κλάδους του τομέα της εφοδιαστικής αλυσίδας, πρέπει να αναπτυχθεί ώστε να μην είναι η Ελλάδα απλώς προωθητής εισερχομένων εμπορευμάτων αλλά και λήπτης εξαγωγικού φορτίου προς τρίτους.
Είναι εμφανές ότι παρά όλες τις χαμένες ευκαιρίες, τις δύσκολες περιόδους που περάσαμε και περνάμε, τις διεθνείς διαταραχές, η Ελλάδα διατηρεί στο ακέραιο την ελπίδα να καταστεί σημαντική ευρωπαϊκή δύναμη στις παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες. Η Πολιτεία πρέπει να στηρίξει ουσιαστικά τα Logistics με ενσυναίσθηση και γνώση, καταρρίπτοντας μύθους του παρελθόντος και αναγνωρίζοντας τις αλλαγές στο παγκόσμιο και περιφερειακό περιβάλλον. Πεδίον δόξης λαμπρόν έχουν τα Logistics στην πατρίδα μας.